Έχεις ποτέ αναρωτηθεί αν το παιδί σου έχει χασμοδοντία, κοιτάζοντας τα δόντια του και τον τρόπο που κλείνει η άνω και η κάτω γνάθος του; Εδώ ελπίζουμε ότι θα λυθούν αρκετές από τις απορίες σου.
Τί είναι η χασμοδοντία;
Η χασμοδοντία, είναι η κατάσταση κατά την οποία τα δόντια της άνω και της κάτω γνάθου δεν ακουμπάνε μεταξύ τους, όταν κλείνει το στόμα. Λέγεται πρόσθια χασμοδοντία, όταν εμφανίζεται στα μπροστινά δόντια, και οπίσθια, όταν τα πίσω δόντια δεν έρχονται σε επαφή. Ειδικά η πρόσθια χασμοδοντία είναι ένα από τα πιο συνηθισμένα προβλήματα που χρειάζονται ορθοδοντική θεραπεία. Το πρόβλημα αυτό μπορεί να είναι οδοντικό, σκελετικό, και τα δύο μαζί ή άλλης φύσης.
Από τι προκαλείται;
- Πιπίλισμα του δαχτύλου.
Η συνηθέστερη αιτία της χασμοδοντίας είναι ο θηλασμός (πιπίλισμα) του δαχτύλου ή της πιπίλας για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα, ο οποίος δημιουργεί κενό ανάμεσα στα μπροστινά δόντια της άνω και της κάτω γνάθου. Ο θηλασμός του δαχτύλου ή της πιπίλας είναι μια πολύ κακή συνήθεια, που θα πρέπει να προσπαθήσεις να τη διακόψει το παιδί όσο πιο νωρίς γίνεται. Αν το καταφέρεις αυτό, είναι πολύ πιθανόν η χασμοδοντία να θεραπευτεί από μόνη της, χωρίς να χρειαστεί ορθοδοντικός.
- Βρεφική κατάποση.
Η βρεφική κατάποση συναντάται κυρίως στη βρεφική ηλικία. Στην περίπτωση αυτή, η κατάποση γίνεται με τη γλώσσα να βρίσκεται ανάμεσα στο πάνω και στο κάτω φατνιακό τμήμα. Ο τρόπος αυτός κατάποσης κάποιες φορές παραμένει και σε μεγαλύτερες ηλικίες. Ένα θέμα που έχει απασχολήσει αρκετά τους επιστήμονες είναι το κατά πόσον η βρεφική κατάποση προκαλεί τη χασμοδοντία ή η χασμοδοντία υπήρχε από πριν, και αυτή δημιούργησε τη βρεφική κατάποση. Το μόνο σίγουρο, πάντως, είναι ότι όλα τα άτομα με πρόσθια χασμοδοντία παρουσιάζουν ταυτόχρονα και βρεφική κατάποση.
- Μεγάλη γλώσσα.
Μια άλλη αιτία της χασμοδοντίας είναι η μεγάλη γλώσσα, η οποία απαντάται σε άτομα με σύνδρομο Down, Beckwith Wideman κ.ά. Στην πρόσθια χασμοδοντία, όταν το πρόβλημα είναι σκελετικό, η χασμοδοντία απαντάται σε άτομα με μεγάλο κάτω πρόσθιο ύψος προσώπου, στα άτομα με το λεγόμενο αδενοειδές προσωπείο. Αυτή η ιδιαιτερότητα των γνάθων μπορεί απλώς να έχει κληρονομηθεί ή να οφείλεται σε κάποιο σύνδρομο (π.χ. το σύνδρομο Apert).
- Στοματική αναπνοή.
Η στοματική αναπνοή μπορεί, επίσης, να είναι μία από τις αιτίες της χασμοδοντίας, η οποία, με τη σειρά της, μπορεί να οφείλεται στη σκολίωση του ρινικού διαφράγματος ή στην υπερτροφία των αδενοειδών εκβλαστήσεων (κρεατάκια).
Η χασμοδοντία μπορεί να προκαλέσει ανεπαρκή μάσηση, πόνο κατά τη διάρκεια της μάσησης, ακόμα και δυσκολία στην ομιλία. Μπορεί, επίσης, να γίνει η αιτία σοβαρότερων προβλημάτων, όπως η διαταραχή κροταφογναθικής άρθρωσης. Στα περιστατικά με χασμοδοντία, όταν το παιδί καταπίνει, μπαίνει ανάμεσα και η γλώσσα και δυσκολεύει την κατάσταση, ενώ δημιουργούνται και προβλήματα στην αναπνοή.
Τι περιλαμβάνει η θεραπεία;
Η θεραπεία αυτής της πάθησης καλό είναι να ξεκινάει νωρίς, όταν το παιδί είναι 6-7 χρόνων. Η διάγνωση πραγματοποιείται από τον οδοντίατρο, αφού προηγηθεί κλινική εξέταση και ακτινογραφίες, ενώ συστήνεται θεραπεία από ορθοδοντικό. Πολλοί θεωρούν ότι η χασμοδοντία αντιμετωπίζεται με σιδεράκια, όμως αυτό είναι μύθος. Τα σιδεράκια, χρησιμοποιούνται σε άλλες περιπτώσεις. Στις δύσκολες περιπτώσεις, όπου η κλασική ορθοδοντική θεραπεία δεν είναι αρκετή για να δώσει λύση, χρειάζεται να εφαρμοστεί ορθογναθική χειρουργική, δηλαδή ένα είδος χειρουργικής επέμβασης, με την οποία μπορεί να διορθωθεί μια πληθώρα ανωμαλιών που παρατηρούνται στα δόντια και στις γνάθους ενός ασθενούς. Με τις επεμβάσεις της ορθογναθικής χειρουργικής, ένα ή περισσότερα τμήματα των γνάθων μετακινούνται ταυτόχρονα, ώστε η άνω και η κάτω γνάθος να πάνε στη σωστή θέση.
Έχει μεγάλη σημασία να εντοπιστεί έγκαιρα το πρόβλημα και να ενημερωθεί ο ασθενής ή οι κηδεμόνες του ασθενή για τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει η πάθησή του, πέρα από το αισθητικό πρόβλημα, που είναι και το προφανές. Αρκετές φορές, η ορθοδοντική θεραπεία αρκεί, για να αποκτήσει η γλώσσα καινούργιες, σωστές συνήθειες, όσον αφορά την κατάποση και δεν χρειάζεται να γίνει κάποια άλλη θεραπεία. Δυστυχώς, όμως, το 20% των ασθενών έχει την τάση να υποτροπιάζει, δηλαδή 2 στους 10 ασθενείς, επανεμφανίζοντας το φαινόμενο της βρεφικής κατάποσης.
Οι μελέτες δείχνουν πως καταπίνουμε μέχρι και 3.000 φορές την ημέρα, ενώ η συχνότητα της λανθασμένης κατάποσης δημιουργεί διαταραχή στο ισοζύγιο των δυνάμεων που ασκούνται στα δόντια. Ιδιαίτερα σημαντική είναι και η θέση ανάπαυσης της γλώσσας, η οποία ρυθμίζει το ισοζύγιο δυνάμεων πάνω στα δόντια των γνάθων. Για την εξάλειψη της βρεφικής κατάποσης και τη διόρθωση της θέσης της γλώσσας σε θέση ανάπαυσης μπορούν να προσφέρουν μεγάλη βοήθεια οι λογοπαθολόγοι, οι οποίοι μπορούν να εκπαιδεύσουν τους ασθενείς πώς να καταπίνουν, έχοντας τη γλώσσα στη σωστή θέση.
Πολλές φορές, στους ασθενείς με πρόσθια χασμοδοντία συναντάται και πρόβλημα στην ομιλία, κυρίως στην προφορά του “σίγμα”, οπότε ο ασθενής θα μπορέσει, με τη βοήθεια του λογοπαθολόγου, να λύσει ταυτόχρονα και το πρόβλημά του στην άρθρωση.
Οι ειδικοί επιστήμονες οφείλουν να ενημερώνουν τους ασθενείς ή τους κηδεμόνες των ασθενών για τις πολλές πιθανότητες να υποτροπιάσουν, αλλά και για όλες τις θεραπείες που μπορούν να ακολουθηθούν. Είναι απαραίτητο ο ορθοδοντικός να είναι σε πλήρη συνεργασία με το γενικό οδοντίατρο, σε όλες τις φάσεις της θεραπείας, καθώς ο ένας μπορεί, με τις εξειδικευμένες γνώσεις του, να βοηθήσει τον άλλον, για να διαμορφωθεί το καλύτερο δυνατό σχέδιο θεραπείας και, κατ’ επέκταση, για να επιλεχθεί η καλύτερη θεραπεία για τον ασθενή.
