H πολιτική κηδεία είναι ένα είδος τελετής που πραγματοποιείται πριν από την ταφή ή την αποτέφρωση, και την οποία έχει επιλέξει ο εκλιπών ή οι συγγενείς του για θρησκευτικούς, κυρίως, λόγους. Αυτό το είδος της τελετής προτιμάται, ως επί το πλείστον, από άθεους και αγνωστικιστές, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι την επιλέγουν όλοι όσοι δηλώνουν άθεοι. Μπορεί να επιλεγεί, επίσης, από ετερόδοξους ή αλλόθρησκους, αν δεν υπάρχει η δυνατότητα μιας τελετής που να συνάδει με τις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις.
Στη χώρα μας η πολιτική κηδεία έχει νομική κάλυψη από το 1976. Η πολιτική κηδεία είναι η τελετή αποχαιρετισμού του αγαπημένου προσώπου η οποία δεν περιλαμβάνει ιεροπραξίες από εκπροσώπους κάποιας θρησκείας ή θρησκευτικού δόγματος. Δεν τελείται η εξόδιος ακολουθία στους ιερούς ναούς, όπως συμβαίνει στη θρησκευτική κηδεία. Γίνεται συνήθως σε εξωτερικό, υπαίθριο χώρο, ή σε μία αίθουσα τελετών, μετά από συνεννόηση, πάντα, με το γραφείο τελετών της επιλογής των συγγενών. Όσον αφορά τα διαδικαστικά, στη χώρα μας η πολιτική κηδεία δεν διαφέρει από τη θρησκευτική.
Τι ορίζει ο νόμος στην πολιτική κηδεία;
Προκειμένου να εξασφαλιστεί η πολιτική κηδεία και όχι η θρησκευτική, πρέπει να ενημερωθούν έγκαιρα οι συγγενείς, καθώς και να συνταχθεί συμβολαιογραφική πράξη, σύμφωνα με το άρθρο 15 του νόμου 4368/2016 (Α’ 21), που τροποποιεί τον 344/1976 (Α’143) και ορίζει ότι:
- Η επιλογή του τόπου ταφής είναι δικαίωμα του προσώπου.
- Κάθε φυσικό πρόσωπο, εφόσον το επιθυμεί, μπορεί ελεύθερα, με ρητή δήλωσή του ενώπιον συμβολαιογράφου να ορίσει τον τύπο της τελετής της κηδείας του και τον τόπο ταφής του. Με τη δήλωσή του αυτή ορίζει τα πρόσωπα που θα εκτελέσουν την επιθυμία του, συγγενικά ή μη, τα οποία με σχετική δήλωσή τους στο ίδιο συμβολαιογραφικό έντυπο αποδέχονται τη δήλωση του προσώπου και αναλαμβάνουν την υποχρέωση να την εκτελέσουν.
- Εφόσον τηρηθούν τα παραπάνω και η επιθυμία που διατυπώνεται από το θανόντα δεν αντίκειται σε κανόνες υγιεινής, δημόσιας τάξης ή στα χρηστά ήθη, τα αρμόδια όργανα ή οι υπηρεσίες που φροντίζουν για την ταφή του νεκρού, οφείλουν να συμμορφωθούν στην επιθυμία του θανόντος χωρίς κάποια άλλη προϋπόθεση ή διαδικασία, ακόμη και αν είναι αντίθετοι σε αυτήν την επιθυμία συγγενείς οποιουδήποτε βαθμού.
Να σημειώσουμε εδώ πως η σύνταξη της σχετικής συμβολαιογραφικής πράξης είναι μια γρήγορη και απλή διαδικασία, η οποία, εκτός αυτού, δεν κοστίζει πολύ. Σε γενικές γραμμές, πάντως, καλό είναι να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή κατά τη σύνταξη της πράξης, ώστε η επιθυμία του προσώπου να αποτυπώνεται χωρίς ασάφειες και δυνατότητα παρερμηνείας.
Η οργάνωση στην πολιτική κηδεία είναι παρόμοια με εκείνη της θρησκευτικής τελετής. Την οργάνωση μιας τελετής πολιτικής κηδείας αναλαμβάνει το γραφείο τελετών, το οποίο καθοδηγεί την οικογένεια και τα αγαπημένα πρόσωπα του εκλιπόντος σε κάθε βήμα σε αυτήν τη διαδικασία. Οι άνθρωποι του γραφείου τελετών, όπως συμβαίνει και με τη θρησκευτική κηδεία, είναι υπεύθυνοι για τη φροντίδα της σορού του εκλιπόντος, στους ειδικά διαμορφωμένους χώρους τους, καθώς και για θέματα, όπως το φέρετρο, η νεκροφόρα, ο ανθοστολισμός, αλλά και για διαδικαστικά θέματα, όπως η εκτύπωση και θυροκόλληση αγγελτηρίων, η δήλωση θανάτου, η έκδοση ληξιαρχικής πράξης θανάτου και η άδεια ταφής,
Όσον αφορά αυτήν καθ’ αυτήν την τελετή, το μόνο βέβαιο είναι ότι τα συναισθήματα της θλίψης και της απώλειας είναι πάντα έντονα, ανεξάρτητα από τις θρησκευτικές πεποιθήσεις του εκλιπόντος, οπότε και η τελετή της πολιτικής κηδείας πρέπει να διέπεται από σεβασμό, αξιοπρέπεια και διακριτικότητα, αναγνωρίζοντας τη μοναδικότητα κάθε ανθρώπου και των δεσμών που είχε με τους αγαπημένους του.
Η τελετή στην πολιτική κηδεία πραγματοποιείται σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο, υπαίθριο ή εσωτερικό, ο οποίος μπορεί να στολιστεί με άνθη, ανάλογα με την επιθυμία των συγγενών. Υπάρχει, πάντα, η δυνατότητα εκφώνησης επικηδείου/αποχαιρετιστηρίου λόγου από την οικογένεια και τους αγαπημένους ανθρώπους του εκλιπόντος. Οι άνθρωποι που ήταν κοντά στον εκλιπόντα μπορούν να παρευρεθούν στην τελετή, να συλλυπηθούν τους συγγενείς, ακόμα και να γράψουν τις σκέψεις τους και λίγα λόγια συμπαράστασης στους συγγενείς.
Μετά την κηδεία υπάρχουν δύο επιλογές, η ταφή και η αποτέφρωση. Η ταφή γίνεται στα νεκροταφεία, τα οποία, σύμφωνα με τη νομοθεσία, ανήκουν στους δήμους. Αν κάποιος επιθυμεί αποτέφρωση, λειτουργεί πλέον αποτεφρωτήριο νεκρών και στην Ελλάδα, στη Ριτσώνα Ευβοίας. Οποιαδήποτε από τις δύο διαδικασίες έχει επιλέξει ο εκλιπών, θα αναλάβει να τη φέρει εις πέρας εξ ολοκλήρου το γραφείο τελετών, το οποίο οργανώνει και την μετέπειτα τελετή του μνημοσύνου.
