Οσφυαλγία λέγεται ο πόνος που εντοπίζεται στη μέση. Αρκετές φορές, παράλληλα με την οσφυαλγία, εμφανίζεται και ισχιαλγία, δηλαδή επεκτείνεται ο πόνος στο μηρό και στην κνήμη, ενώ κάποιες φορές φτάνει μέχρι τα δάκτυλα του ποδιού. Η οσφυαλγία είναι ένα από τα πιο συνηθισμένα προβλήματα υγείας που ταλαιπωρούν το γενικό πληθυσμό. Περίπου το 65-80% των ατόμων του γενικού πληθυσμού υποφέρουν από οσφυαλγία τουλάχιστον μια φορά στη ζωή τους.
Ποιες είναι οι μορφές – διάρκεια της οσφυαλγίας;
Η οσφυαλγία διακρίνεται σε τρεις μορφές, ανάλογα με τη διάρκειά της:
- Στην οξεία οσφυαλγία, με διάρκεια μικρότερη από 6 εβδομάδες, στην οποία ανήκει το 85% των περιστατικών οσφυαλγίας.
- Στην υποξεία οσφυαλγία, με διάρκεια από 6 έως 12 εβδομάδες, στην οποία ανήκει το 10% των περιπτώσεων οσφυαλγίας.
- Στη χρόνια οσφυαλγία, με διάρκεια μεγαλύτερη από 12 εβδομάδες, η οποία αντιπροσωπεύει το 5% των περιπτώσεων.
Ανεξαρτήτως της μορφής της, ένα σύνηθες χαρακτηριστικό της είναι ότι πολύ συχνά υποτροπιάζει. Σύμφωνα με επιδημιολογικές μελέτες, το 75% των περιπτώσεων υποτροπιάζει τουλάχιστον μια φορά μέσα σε ένα χρόνο.
Ποια είναι τα αίτια της οσφυαλγίας;
Για τις περισσότερες περιπτώσεις οσφυαλγίας ευθύνονται καλοήθη μυοσκελετικά προβλήματα. Η οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης είναι αυτή που συνδέει τη θωρακική μοίρα με την πύελο, με αποτέλεσμα να δέχεται καθημερινά χιλιάδες κάμψεις, στροφές, εκτάσεις και συμπιέσεις, κατά τη διάρκεια της βάδισης ή των καθημερινών δραστηριοτήτων. Πολλές φορές, ο πόνος οφείλεται σε τράβηγμα τενόντων ή μυών.
Στο 90% των περιπτώσεων οξείας οσφυαλγίας, εμφανίζεται μετά από άρση βάρους ή λάθος φόρτιση της σπονδυλικής στήλης, όταν ήδη υπάρχουν ήπιες εκφυλιστικές αλλοιώσεις. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο πόνος συνήθως εντοπίζεται αριστερά ή δεξιά, γύρω από τη σπονδυλική στήλη και όχι πάνω στη σπονδυλική στήλη. Μπορεί να διαρκέσει κάποιες εβδομάδες, συνήθως, όμως, σταματάει ο πόνος, χωρίς να αφήνει ευαισθησία. Τις περισσότερες φορές, ο ασθενής ταλαιπωρείται, παράλληλα, από δισκοπάθεια και εκφύλιση των σπονδυλικών αρθρώσεων.
Σε παιδιά μπορεί να συνυπάρχει σπονδυλόλυση και σπονδυλολίσθηση. Σε αυτήν την περίπτωση, ο υπερκείμενος σπόνδυλος γλυστρά προς τα εμπρός, πάνω στον υποκείμενο σπόνδυλο. Όταν υπάρχει δισκοπάθεια και πίεση νεύρου από την κήλη του μεσοσπονδυλίου δίσκου, ο πόνος αντανακλά στο πόδι.
Σε ηλικιωμένους μπορεί να συνυπάρχει εκφυλιστική σκολίωση, εκτεταμένη καταστροφή των μεσοσπονδυλίων δίσκων, σπονδυλαρθρίτιδα, οστεοπορωτικά κατάγματα ή όγκοι.
Συνοψίζοντας, τα αίτια της οσφυαλγίας χωρίζονται σε τοπικά και συστηματικά.
Τοπικά αίτια:
- Θλάση μυών και τενόντων
- Σπονδυλόλυση ή σπονδυλολίσθηση
- Δισκοπάθεια (εκφύλιση/κήλη μεσοσπονδυλίων δίσκων)
- Εκφύλιση και αρθρίτιδα σπονδυλικών αρθρώσεων (σπονδυλαρθρίτιδα)
- Σπονδυλική στένωση
- Κάταγμα σπονδύλου
- Όγκοι σπονδυλικής στήλης
- Αρθρίτιδα ιερολαγονίου αρθρώσεως
- Λοιμώξεις Κεντρικού Νευρικού Συστήματος
Συστηματικά αίτια
- Οστεοαρθρίτιδα του ισχίου
- Ρευματοειδής αρθρίτιδα
- Παθήσεις του εντέρου
- Παθήσεις παγκρέατος (παγκρεατίτιδα)
- Παθήσεις των νεφρών (πυελονεφρίτιδα, νεφρολιθίαση)
- Ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής
Συνήθη αίτια παιδικής οσφυαλγίας:
- Σπονδυλόλυση/Σπονδυλολίσθηση
- Κακώσεις μεσοσπονδυλίων δίσκων
- Φλεγμονές – σπονδυλοδισκίτιδες
- Ανισοσκελία
- Όγκοι σπονδυλικής στήλης
- Υπερβολική αθλητική δραστηριότητα
Όταν η αιτία είναι η δισκοκήλη ή η σπονδυλολίσθηση, μπορεί να συνυπάρχει ισχιαλγία, λόγω της πίεσης κάποιας ρίζας του ισχιακού νεύρου στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης.
Θεραπευτική αντιμετώπιση της οσφυαλγίας
Για την αντιμετώπιση της οσφυαλγίας, μπορεί να δοθούν στον ασθενή αναλγητικά φάρμακα, μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα και μυοχαλαρωτικά φάρμακα. Στις περιπτώσεις που ο πόνος οφείλεται σε τοπικά αίτια, ενδείκνυται η χορήγηση αντιφλεγμονωδών φαρμάκων μαζί με αναλγητικά και μυοχαλαρωτικά, για λίγες ημέρες, για την ανακούφιση του ασθενή. Μπορούν, επίσης, να χρησιμοποιηθούν κηδεμόνες σπονδυλικής στήλης ή ζώνη για τη μέση,για ένα μικρό διάστημα.
Επειδή όμως η οσφυαλγία σχεδόν πάντα υποτροπιάζει, συνιστάται να ξεκινήσει ο ασθενής, άμεσα, φυσικοθεραπεία, η οποία είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική στην αντιμετώπιση του πόνου, αλλά και στη μακροπρόθεσμη διατήρηση της υγείας του ασθενή. Η φυσικοθεραπεία πρέπει να αποτελείται από εξατομικευμένες ασκήσεις, ανάλογα με τον ασθενή, αλλά και το αίτιο του πόνου. Υπάρχει περίπτωση ο πόνος στη μέση να προκαλείται από κάποιο trigger point, που ενεργοποιεί τα συμπτώματα κάθε φορά που γίνεται μια απότομη κίνηση. Μέσα από ειδικές εξετάσεις και με τη βοήθεια του φυσικοθεραπευτή, θα βρεις την αιτία του πόνου.
Η φυσικοθεραπεία είναι ένα σημαντικό κομμάτι της θεραπείας της οσφυαλγίας, με σκοπό να επαναφέρει, μέσα από ειδικά προγράμματα, την κινητική λειτουργικότητα του ασθενή. Στόχος της θεραπείας και της φυσικοθεραπευτικής αποκατάστασης είναι να μειωθεί ο πόνος του ασθενή, να μειωθούν και οι δόσεις των φαρμάκων, να βελτιωθεί η ποιότητας ζωής του ασθενή, να αυξηθεί η λειτουργικότητα και η φυσική δραστηριότητά του και, φυσικά, να ελαχιστοποιηθεί η πιθανότητα υποτροπών.
Ασκήσεις αποκατάστασης
Υπάρχουν αρκετές ασκήσεις που μπορεί να ακολουθήσει ο ασθενής, για να ενδυναμώσει τους μύες κάμψης της μέσης, δηλ. τους ορθούς κοιλιακούς μύες, τους μύες έκτασης της μέσης, δηλ. τους ραχιαίους, κ.λπ. Για να γίνει αυτό, θα πρέπει ο πόνος να έχει μειωθεί αρκετά ή να έχει εξαλειφθεί. Σκοπός των ασκήσεων είναι να εκπαιδευτεί ο ασθενής στη σωστή ευθυγράμμιση της σπονδυλικής του στήλης, με εφαρμογή των ασκήσεων στις καθημερινές του δραστηριότητες, στις αθλητικές του δραστηριότητες ή στην εργασία του.
Ενδεικτικά, αναφέρονται παρακάτω κάποια είδη ασκήσεων, για να ακολουθήσει ο ασθενής, στην περίπτωση που νιώθει πόνο στην εργασία σε γραφείο/υπολογιστή, στην οδήγηση, όταν σκύβει ή σηκώνει βάρος και στο γυμναστήριο.
- Εύρεση της φυσιολογικής οσφυϊκής λόρδωσης από καθιστή θέση
- Ενδυνάμωση ραχιαίων από καθιστή θέση
- Τέντωμα ποδιού από καθιστή θέση
- Άρση ποδιού από καθιστή θέση
- Εύρεση της φυσιολογικής οσφυϊκής λόρδωσης από όρθια θέση
- Ραχιαίοι
- Ημικαθίσματα
- Διατάσεις
- Ελεύθερα βάρη – τροχαλίες στο γυμναστήριο
Τέτοιου είδους ασκήσεις μπορεί να βρει κανείς σε πολυάριθμα video στο internet, αλλά το σωστό είναι να διδαχθούν στον ασθενή από το φυσικοθεραπευτή του, έτσι ώστε να γίνονται με το σωστό τρόπο και να μη δημιουργήσουν μεγαλύτερο πρόβλημα στον ασθενή από αυτό που ήδη έχει.
Τέλος, σημαντικό ρόλο στην επιτυχία της θεραπείας της οσφυαλγίας παίζει η συμμετοχή του ασθενή στην όλη προσπάθεια, αλλάζοντας τον τρόπο ζωής του και υιοθετώντας υγιεινές συνήθειες (π.χ. απώλεια βάρους), αλλάζοντας τη στάση του σώματός του και εντάσσοντας την άσκηση στην καθημερινότητά του. Έχει, επίσης, παρατηρηθεί ότι η ενασχόληση με τη yoga, το pilates και την κολύμβηση, σε συνδυασμό με τη φυσικοθεραπεία, έχουν βοηθήσει σε μεγάλο βαθμό ασθενείς με οσφυαλγία να ξεπεράσουν το πρόβλημά τους.
