Διαισθάνεστε ότι κάποιος δικός σας άνθρωπος νιώθει δυσθυμία ή απογοήτευση για μεγάλο χρονικό διάστημα; Μήπως αναρωτιέστε αν υποφέρει από κρυφή κατάθλιψη;
Η κατάθλιψη είναι μια ιδιαίτερα συνηθισμένη διαταραχή ψυχικής υγείας, η οποία δεν επηρεάζει μόνο το μυαλό, αλλά φαίνεται η επίδρασή της και στο σώμα. Το άτομο με κατάθλιψη συνήθως πιστεύει ότι τίποτα και κανείς δεν μπορεί να τον βοηθήσει και ότι η δύσκολη κατάσταση που βιώνει δεν πρόκειται να αλλάξει. Η βαρύτητα της κατάθλιψης διαφέρει από άτομο σε άτομο. Μπορεί να παρουσιαστεί με πολλές μορφές, γι’ αυτό συχνά είναι δύσκολη η σωστή και έγκαιρη διάγνωση.
Δεν είναι όλες οι περιπτώσεις κατάθλιψης εμφανείς. Κάποιοι μπορεί να χαμογελούν, να δείχνουν χαρούμενοι και ικανοποιημένοι, ενώ στην πραγματικότητα αισθάνονται απελπισμένοι και έχουν μέχρι και αυτοκτονικές σκέψεις. Μπορούν, μάλιστα, κάποιοι να κρύβουν τα αρνητικά τους συναισθήματα τόσο καλά, που να μην μπορεί κανείς να τα αναγνωρίσει.
Ένα άτομο με κρυφή κατάθλιψη δεν θέλει να παραδεχτεί πόσο βαριά βιώνει αυτά τα συναισθήματα. Πιστεύει ότι, αν συνεχίσει τη ζωή του σαν να μη συμβαίνει τίποτα, η κατάθλιψη θα φύγει από μόνη της. Η πραγματικότητα είναι ότι κάτι τέτοιο είναι απίθανο να συμβεί.
Ποια συμπτώματα πρέπει να σας προβληματίσουν;
Αν αντιληφθείτε σε κάποιον φίλο ή μέλος της οικογένειάς σας τα παρακάτω συμπτώματα, είναι πολύ πιθανόν να είναι συμπτώματα κρυφής κατάθλιψης:
- Έχει αλλάξει το πρόγραμμα του ύπνου του. Έχει άστατο ύπνο, συχνούς εφιάλτες, αϋπνίες, ξυπνάει συχνά μέσα στη νύχτα ή κοιμάται για πολλές ώρες.
- Έχει υιοθετήσει περίεργες διατροφικές συνήθειες, που διαφέρουν από αυτά που γνωρίζατε ως τώρα. Μπορεί να τρώει πολλές ανθυγιεινές τροφές ή μεγάλες ποσότητες φαγητού, μπορεί όμως και να μην τρώει καθόλου ή να τρώει πολύ λίγο.
- Παρουσιάζει στον κόσμο ένα «χαρούμενο προσωπείο» ό,τι κι αν συμβεί.
- Βρίσκει συνέχεια δικαιολογίες, με ευγενικό τρόπο και χαμόγελο, για να αποφεύγει εκδηλώσεις και κοινωνικές συναναστροφές. Προτιμά να απομονώνεται και να κλείνεται στον εαυτό του.
- Αντιδρά εντονότερα από ό,τι συνήθιζε σε μια δραματική σκηνή σε μια ταινία στην τηλεόραση ή σε ένα βιβλίο, αρχίζοντας ξαφνικά να δακρύζει ή να κλαίει. Μπορεί πολύ εύκολα να «πέσει ψυχολογικά», ακόμα και μετά από μια απλή συζήτηση.
- Βλέπει την πραγματικότητα και τη ζωή, γενικότερα, με απαισιόδοξη οπτική και κανει αρνητικές σκέψεις.
- Κλαίει συχνά και δείχνει απελπισμένος.
- Παρουσιάζει έλλειψη αυτοεκτίμησης.
- Δεν ενδιαφέρεται πια να ασχοληθεί με τις αγαπημένες του δραστηριότητες, αφού νιώθει ότι δεν τον ευχαριστούν πια.
- Βιώνει έντονο άγχος και βασανίζεται από ανήσυχες σκέψεις.
- Νιώθει θλίψη, που επιμένει για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα.
- Δείχνει κουρασμένος, εξαντλημένος και χωρίς ενέργεια.
- Νιώθει πλήξη και απάθεια σε ό,τι κι αν συμβαίνει.
- Φαίνεται διαρκώς θυμωμένος ή έτοιμος να εκραγεί.
- Δυσκολεύεται να πάρει αποφάσεις και να συγκεντρωθεί και ξεχνάει πράγματα.
- Έχει χάσει το ερωτικό του ενδιαφέρον.
- Κάνει κατάχρηση ουσιών.
- Νιώθει πόνους στο σώμα.
- Έχει εμφανίσει γαστρεντερικά προβλήματα.
Πώς να πλησιάσετε κάποιον με κρυφή κατάθλιψη;
Πολλοί άνθρωποι μπορεί να επιλέγουν να κρύψουν μια ψυχική διαταραχή, γιατί νομίζουν ότι έτσι προστατεύουν τα αγαπημένα τους πρόσωπα. Πολλές φορές φοβούνται μήπως τους κρίνει αρνητικά ο περίγυρός τους. Τα άτομα με κρυφή κατάθλιψη κάνουν μεγάλες προσπάθειες για να κρύψουν τα συμπτώματα, ώστε να μην τα καταλάβουν οι άλλοι. Γι’ αυτό το λόγο, ενδέχεται να θυμώσουν, αν κάποιος τους κάνει ερωτήσεις σχετικά με τυχόν αλλαγές στη συμπεριφορά ή στις συνήθειές τους.
Για να προσεγγίσετε με ασφάλεια κάποιον με κρυφή κατάθλιψη, πρέπει να είστε έτοιμοι να τον ακούσετε, αν και εφόσον είναι πρόθυμος να ανοιχτεί σε εσάς, και να μην τον διακόψετε, ούτε να κρίνετε τα λεγόμενά του. Αυτό που χρειάζεται το άτομο με κατάθλιψη δεν είναι συμβουλές, αλλά κατανόηση και αποδοχή. Να αισθάνεται ότι μπορεί να εκφράσει τις αρνητικές του σκέψεις, χωρίς να διστάζει. Εξάλλου, οι σκέψεις αυτές είναι απόλυτα αληθινές για τον άνθρωπο που τις κάνει. Θα πρέπει να του δείξετε ότι η κατάθλιψη δεν είναι κάτι για το οποίο θα έπρεπε να ντρέπεται, αλλά, αντιθέτως, ότι χρειάζεται επιβράβευση ο αγώνας που κάνει καθημερινά ενάντια στις χειρότερες σκέψεις που τον βασανίζουν.
Όσο και αν θέλετε να βοηθήσετε έναν δικό σας άνθρωπο που παλεύει με την κατάθλιψη, θα πρέπει να κατανοήσετε ότι δεν δυσκολεύεται να βρει νόημα στη ζωή του επειδή δεν του δώσατε αρκετές συμβουλές ή δεν του δώσατε τις σωστές συμβουλές. Το πρόβλημα είναι ότι η κατάθλιψη είναι υπεύθυνη για το δυσλειτουργικό τρόπο σκέψης του, γι’ αυτό και του είναι πολύ δύσκολο να τον αλλάξει.
Θα βοηθήσετε τον άνθρωπό σας ιδιαίτερα, αν του κάνετε σαφές ότι είστε διαθέσιμοι να σταθείτε δίπλα του, να τον ακούσετε και να τον στηρίξετε, όποτε σας χρειαστεί. Θα μπορούσατε να του προτείνετε, επίσης, να ξεκινήσετε κάποιες δραστηριότητες μαζί του, χωρίς όμως να τον πιέσετε. Μπορείτε να τον βοηθήσετε και με πιο πρακτικούς τρόπους, όπως με το να ψάξετε για έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας, εάν συναινέσει.
Ποια είναι η θεραπεία για την κατάθλιψη;
Πολλοί άνθρωποι που υποφέρουν από συμπτώματα κρυφής κατάθλιψης, δεν ζητούν βοήθεια από επιστήμονα ψυχικής υγείας, γιατί δεν θέλουν να παραδεχτούν ότι πάσχουν από κάποια νόσο.
Μπορεί να φοβούνται για το τι θα πουν οι φίλοι τους ή η οικογένειά τους, αν το μαθουν, ενώ υπάρχουν και αυτοί που δεν θέλουν ή δεν μπορούν να αφιερώσουν χρόνο και χρήματα για μια τέτοια θεραπεία. Η άγνοια και οι ταμπέλες που σχετίζονται με την κατάθλιψη δημιουργούν αγκυλώσεις και φόβο, με αποτέλεσμα αυτά τα άτομα να διστάζουν να ζητήσουν βοήθεια.
Το πρώτο και σημαντικότερο βήμα για τη θεραπεία της κατάθλιψης είναι να αναγνωρίσει κανείς τα συμπτώματα.
Αν τα συμπτώματα διαγνωστούν έγκαιρα, πριν εξελιχθεί η ψυχική νόσος, με την κατάλληλη βοήθεια από ειδικό, μπορεί παραμείνει σε ελαφριά μορφή.
Σε κάθε περίπτωση, αν ένα αγαπημένο σας πρόσωπο ταλαιπωρείται από κατάθλιψη, η καλύτερη λύση είναι να συμβουλευτεί έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας. Ο ψυχολόγος ή ο ψυχίατρος θα βοηθήσει τον πάσχοντα να καταλάβει τι ακριβώς νιώθει, αλλά και αν πραγματικά χρειάζεται βοήθεια.
Στα πρώτα ραντεβού, ο ειδικός ψυχικής υγείας θα θα κάνει καποιες ερωτήσεις, για να μπορέσει να κάνει μια καταγραφή των συμπτωμάτων και του ιστορικού του ασθενή. Στη συνέχεια, έχοντας ακούσει με προσοχή το θεραπευόμενο, και αφού αντιληφθεί ποιες είναι οι ιδιαίτερες ανάγκες του, θα προτείνει τη θεραπεία που θεωρεί ότι θα είναι πιο αποτελεσματική για εκείνον.
Με τη βοήθεια ενός ψυχολόγου, μπορεί να ξεκινήσει κανείς μια θεραπεία χωρίς φάρμακα. Η γνωστική συμπεριφορική θεραπεία, για παράδειγμα, είναι πολύ αποτελεσματική σε τέτοια θέματα, αφού βοηθάει το άτομο να αντιλαμβάνεται και να ελέγχει τις σκέψεις και τα συναισθήματά του, καθώς και να αντιμετωπίζει καταστάσεις που του δημιουργούν πρόβλημα.
Ένας ψυχίατρος, από την άλλη, μπορεί να κάνει διάγνωση και να δώσει αντικαταθλιπτικά, αν το κρίνει αναγκαίο, σε βαρύτερες περιπτώσεις ψυχικής ασθένειας.
Ένα από τα πλεονεκτήματα της χρήσης των νέων τεχνολογιών είναι, αναμφίβολα, η διαδικτυακή ψυχοθεραπεία, η οποία έχει αρχίσει να χρησιμοποιείται ακόμα περισσότερο τα τελευταία δύο χρόνια, εξαιτίας της πανδημίας. Η online ψυχοθεραπεία μπορεί να είναι πολύ αποτελεσματική σε θέματα ψυχικής υγείας και εξυπηρετεί ιδιαίτερα, όταν υπάρχουν ασθενείς σε απομακρυσμένες περιοχές ή ασθενείς με δυσκολία μετακίνησης, ενώ την προτιμούν αρκετοί άνδρες, οι οποίοι διστάζουν περισσότερο να ξεκινήσουν μια θεραπεία διά ζώσης. Εννοείται ότι υπάρχει πάντα η επιλογή των διά ζώσης συνεδριών, γι’ αυτούς που προτιμούν την πιο στενή ανθρώπινη επαφή.
Η διάρκεια της θεραπείας της κατάθλιψης θα εξαρτηθεί από το στάδιο και τη βαρύτητα της νόσου. Αυτή, βέβαια, δεν καθορίζεται εκ των προτέρων από τον ειδικό ψυχικής υγείας, αλλά μετά από κάποιες συνεδρίες, αφού εκτιμήσει καλύτερα τη σοβαρότητα της νόσου. Εξάλλου, ο καθένας χρειάζεται το δικό του χρόνο του για να ανακαλύψει ποιος είναι και να καταφέρει να αρχίσει να σκέφτεται με διαφορετικό τρόπο.
Με τη βοήθεια της ψυχοθεραπείας, το άτομο με κατάθλιψη θα αποκτήσει τα εφόδια, ώστε να μπορέσει να αλλάξει, σιγά σιγά, το δυσλειτουργικό τρόπο με τον οποίο βλέπει τον κόσμο. Πρόκειται για μια διαδικασία διαρκούς μάθησης, η οποία γίνεται μέσα σε συνθήκες εμπιστοσύνης και ασφάλειας. Μόνο έτσι επιτυγχάνεται η σταδιακή αλλαγή και η τελική θεραπεία.
