Η 10η Οκτωβρίου καθιερώθηκε ως η Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας, με στόχο την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης και την ενημέρωση γύρω από την ψυχική νόσο. Καθώς το ποσοστό των ψυχικά ασθενών έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, επιβάλλεται πλέον να σταματήσει η υποβάθμιση της ψυχικής υγείας, σε σχέση με τους άλλους τομείς, και να δοθεί η προσοχή που χρειάζεται και σε αυτόν τον ευαίσθητο τομέα.
Όσον αφορά την κατάθλιψη, πρόκειται για μια από τις πιο διαδεδομένες ψυχικές νόσους, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, που επηρεάζει περισσότερο από το 10% του παγκόσμιου πληθυσμού. Μπορεί να προσβάλει ανθρώπους κάθε φύλου και ηλικίας. Θεωρείται μια σοβαρή νόσος και, σε ακραίες συνθήκες, μπορεί να οδηγήσει ακόμη και στην αυτοκτονία.
Υπάρχουν διάφορες μορφές κατάθλιψης, όπως η μείζων καταθλιπτική διαταραχή, με έντονα συμπτώματα για τουλάχιστον δυο εβδομάδες, η άτυπη κατάθλιψη, όπου αντιδρά ο ασθενής σε θετικά συμβάντα, αλλά δείχνει υπερβολική ευαισθησία στην απόρριψη και στην κοινωνική κριτική, η δυσθυμία,επίμονη καταθλιπτική διαταραχή που διαρκεί τουλάχιστον δύο χρόνια, η επιλόχεια κατάθλιψη, η οποία μπορεί να ξεκινήσει κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή μετά τη γέννα, η ψυχωσική κατάθλιψη, βαριά διαταραχή όπου εμφανίζονται ταυτόχρονα και ψυχωσικά συμπτώματα, και η εποχιακή κατάθλιψη, που ξεκινά το χειμώνα και οφείλεται κυρίως στη μειωμένη ηλιοφάνεια.
Όλοι μπορεί να νιώσουμε στενοχώρια ή θλίψη κάποια στιγμή της ζωής μας, αλλά η κατάθλιψη είναι κάτι διαφορετικό. Συνήθως ξεκινά με την απώλεια ενδιαφέροντος και τη μείωση της ευχαρίστησης από τις δραστηριότητες που κάποτε σε ευχαριστούσαν. Μπορεί να νιώθεις κόπωση χωρίς να υπάρχει συγκεκριμένος λόγος, καθώς και αισθήματα ενοχής και χαμηλής αυτοεκτίμησης. Σιγά σιγά αρχίζεις να αποφεύγεις τις κοινωνικές σχέσεις. Νιώθεις ότι βρίσκεσαι σε αδιέξοδο και σε συντροφεύει μια διαρκής θλίψη.
Πώς θα καταλάβεις ότι έχεις κατάθλιψη;
Πολλοί άνθρωποι που υποφέρουν από κατάθλιψη δεν το γνωρίζουν, ταλαιπωρούνται για μήνες ή και χρόνια, καθυστερούν να ζητήσουν κάποια βοήθεια από ειδικό ή μπορεί και να μην τη ζητήσουν ποτέ. Από τη μία μπορεί να μην αντιληφθούν εγκαίρως τα ύποπτα σημάδια, από την άλλη μπορεί να ανησυχούν για το πώς θα φανεί στους κοντινούς τους ανθρώπους η παραδοχή ότι έχουν πρόβλημα, αφού το στίγμα της ψυχικής ασθένειας είναι μεγάλο και ακόμα παραμένει ταμπού στην κοινωνία μας. Εξαιτίας αυτού, αρνούνται να ζητήσουν βοήθεια εγκαίρως, όταν η κατάθλιψη βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο και είναι πιο εύκολο να αντιμετωπιστεί.
Ποια είναι τα ύποπτα σημάδια, που πρέπει να σε προβληματίσουν;
- Αν έχεις συνεχώς κακή διάθεση, αν κλαις συχνά και αισθάνεσαι αβοήθητος, αν νιώθεις θλίψη που επιμένει για μεγάλο χρονικό διάστημα. Αν βλέπεις την πραγματικότητα με απαισιόδοξη οπτική και κάνεις συνεχώς αρνητικές σκέψεις.
- Αν βιώνεις έντονο άγχος και ταλαιπωρείσαι από διαρκή ανησυχία.
- Αν νιώθεις ενοχές, έλλειψη αυτοεκτίμησης, απαξίωση του εαυτού σου.
- Αν δεν ενδιαφέρεσαι πια να ασχοληθείς με τις αγαπημένες σου δραστηριότητες, αφού δεν νιώθεις ότι σε ευχαριστούν πλέον.
- Αν βρίσκεις συνέχεια δικαιολογίες για να αποφεύγεις κοινωνικές συναναστροφές και προτιμάς να απομονώνεσαι.
- Αν έχει αλλάξει η όρεξή σου, με αποτέλεσμα να έχεις χάσει ή πάρει βάρος, π.χ. αν έχεις ξεκινήσει να τρως μεγάλες ποσότητες φαγητού ή να τρως πολύ λίγο ή καθόλου.
- Αν έχει αλλάξει το πρόγραμμα του ύπνου σου, π.χ. αν έχεις ανήσυχο ύπνο με εφιάλτες, αϋπνίες ή αν κοιμάσαι πολλές ώρες.
- Αν νιώθεις διαρκώς κουρασμένος, χωρίς ενέργεια.
- Αν δυσκολεύεσαι να πάρει αποφάσεις και να συγκεντρωθείς και ξεχνάς πράγματα.
- Αν νιώθεις πλήξη και απάθεια, ό,τι κι αν συμβαίνει.
- Αν κάνεις σκέψεις θανάτου ή αυτοκτονίας.
- Αν έχεις χάσει την ερωτική σου επιθυμία.
Τα σημάδια της κατάθλιψης δεν είναι πάντα ξεκάθαρα και διαφέρουν από άνθρωπο σε άνθρωπο. Μπορεί ο καθένας από εμάς να έχει παρουσιάσει κάποιο από τα παραπάνω συμπτώματα στη ζωή του, όμως μόνο ο ειδικός ψυχικής υγείας είναι ο κατάλληλος για να κάνει τη διάγνωση της κατάθλιψης. Αν παρουσιάζεις κάποια από τα παραπάνω συμπτώματα και έχουν διάρκεια πάνω από δύο εβδομάδες, είναι απαραίτητο να συμβουλευθείς κάποιον ειδικό.
Πώς μπορείς να ξεπεράσεις την κατάθλιψη; Υπάρχει θεραπεία;
Η κατάθλιψη μπορεί ναθεραπευτεί, αλλά δεν υπάρχει μια μαγική θεραπεία για κάθε περιστατικό: Κάθε ασθενής αντιμετωπίζεται ξεχωριστά. Για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης, λαμβάνεται υπ’ όψιν συνολικά το ιστορικό σου, προκειμένου να βρεθεί η βαθύτερη αιτία της νόσου. Δεν χρειάζεται να ζήσεις με την κατάθλιψη: Πρόκειται για μια νόσο 100% ιάσιμη.
Οι ασθενείς που υποψιάζονται ότι μπορεί να έχουν κατάθλιψη, πρέπει να ζητήσουν τη συνδρομή ειδικών ψυχολόγων ή ψυχιάτρων. Αν διαγνωσθεί ο ασθενής με βαριά κατάθλιψη ή αγχώδη κατάθλιψη, αν ο ασθενής εμφανίσει βίαιη ή αυτοκαταστροφική συμπεριφορά, ο ψυχίατρος θα του δώσει την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή για την περίπτωσή του, μέσα από μια ποικιλία αντικαταθλιπτικών και αγχολυτικών φαρμάκων. Η θεραπεία πρέπει να τηρηθεί κατά γράμμα, διαφορετικά τα συμπτώματα θα επανακάμψουν. Αν η θεραπεία βοηθήσει τον ασθενή, θα δοθεί από τον ιατρό θεραπεία συντήρησης, για να μην επανεμφανισθεί το πρόβλημα.
Η ψυχοθεραπεία είναι μια μέθοδος θεραπείας που μπορεί να ωφελήσει σε μεγάλο βαθμό τον ασθενή, ενώ συχνά συνδυάζεται με τη φαρμακευτική αγωγή. Μέσω της ψυχοθεραπείας, ο άνθρωπος μπορεί να αντιμετωπίσει τις καταθλιπτικές σκέψεις του, να βελτιώσει την αυτοεκτίμησή του, καθώς και τη σχέση με τους γύρω του. Μελέτες έχουν αποδείξει ότι τα οφέλη της ψυχοθεραπείας έχουν μεγαλύτερη διάρκεια από αυτά των αντικαταθλιπτικών φαρμάκων.
Η επιτυχής θεραπεία, λοιπόν, της κατάθλιψης γίνεται με φαρμακευτική αγωγή ή με ψυχοθεραπεία – συμβουλευτική ή, ακόμα καλύτερα, με συνδυασμό και των δύο.
Ανεξάρτητα, όμως, από τη θεραπεία που θα πρέπει να ακολουθήσεις αν υποφέρεις από κατάθλιψη, καλό είναι, συγχρόνως, να προσπαθήσεις να αντιμετωπίσεις τις καταθλιπτικές σου σκέψεις και να βελτιώσεις τη διάθεσή του.
10 τρόποι για να απαλλαχθείς από τις δυσάρεστες σκέψεις
- Υπενθύμιζε στον εαυτό σου ότι αυτή κατάσταση δεν είναι μόνιμη και ότι σύντομα θα νιώσεις καλύτερα.
- Προσπάθησε να σταματήσεις να επαναφέρεις στη μνήμη σου όλα τα αρνητικά που σου έχουν συμβεί. Σταμάτα να ζεις στο παρελθόν. Αν, παραδείγματος χάριν, διαρκώς σκέφτεσαι πώς ήσουν κάποτε, τις κοινωνικές σου σχέσεις και το εισόδημα που είχες, δεν θα μπορέσεις να ξεφύγεις από την απελπισία. Να είσαι επιεικής με τον εαυτό σου και να μην τον κατηγορείς για ό,τι έγινε. Τα λάθη που έκανες στο παρελθόν χρησιμοποίησέ τα μόνο ως μάθημα, για να μην τα ξανακάνεις.
- Κράτα ένα ημερολόγιο των συναισθημάτων σου. Προσπάθησε να γράφεις κάθε μέρα κάποια πράγματα τα οποία έκανες ή κάνεις ακόμα καλά και εστίασε στα θετικά σου σημεία, καθώς και σε ό,τι όμορφο συμβαίνει τώρα στη ζωή σου.
- Προσπάθησε να καταλάβεις ότι η κατάθλιψη σού λέει ψέματα. Η ζωή εξακολουθεί να έχει ομορφιές και χαρές, αλλά η κατάθλιψη δεν σε αφήνει να τις δεις, τα κάνει όλα να φαίνονται ανούσια και κουραστικά. Κάθε φορά, λοιπόν, που νιώθεις ότι δεν αξίζεις, ότι κανείς δεν νοιάζεται για σένα, ότι όλα είναι μάταια κ.τ.λ., θύμιζε στον εαυτό σου πως τίποτα από όλα αυτά δεν ισχύει πραγματικά.
- Συζήτησε με τους κοντινούς σου ανθρώπους, εξωτερίκευσε τα συναισθήματά σου. Αυτό θα σε βοηθήσει να τα εκλογικεύσεις και να τα δεις πιο καθαρά.
- Προσπάθησε να επανασυνδεθείς με τον κόσμο. Υιοθέτησε ένα κατοικίδιο ζώο, κάνε περιπάτους στη φύση, επίλεξε ένα χόμπι, ασχολήσου με τον εθελοντισμό, επικοινώνησε με άλλους ανθρώπους. Με αυτόν τον τρόπο, θα αποσπάσεις την προσοχή σου από τις καταθλιπτικές σκέψεις.
- Ακολούθησε μια πλήρη και ισορροπημένη διατροφή, καταναλώνοντας λιγότερη ζάχαρη και αλκοόλ.
- Κοιμήσου σωστά και αρκετές ώρες.
- Κινήσου. Βγες εκτός σπιτιού, κάνε περιπάτους, βόλτα στο πάρκο ή στην παραλία ή οποιαδήποτε μορφή άσκησης και γυμναστικής σε ευχαριστεί. Αυτό θα σε βοηθήσει στη μείωση του στρες.
- Εκφράσου με δημιουργικό τρόπο: Ζωγράφισε, φτιάξε μια χειροποίητη κατασκευή, χόρεψε, άκου μουσική, παίξε ένα μουσικό όργανο, κάνε ό,τι σε ευχαριστεί.
Και μην ξεχνάς: Δεν είσαι η ασθένειά σου. Η νόσος αυτή θεραπεύεται. Και όσο πιο νωρίς αντιμετωπίσεις το πρόβλημα, τόσο πιο εύκολα θα απαλλαχθείς από αυτό. Αν αισθάνεσαι δυσβάσταχτη την καθημερινότητά σου, συμβουλεύσου άμεσα κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας.
